İsmet Zeki Eyüboğlu

(Trabzon, Maçka, 1925 – İstanbul, 12 Kasım 2003): Tasavvufla ilgili yapıtlarında “Derviş Kerem” ve “Derviş Niyazi” imzalarını kullanan yazar, denemeci yazar ve çevirmen Sabahattin Eyüboğlu, şair ve ressam Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun kuzenidir. İstanbul Vefa Lisesi’ni (1948), İstanbul Üniversitesi Felsefe bölümü’nü (1953) bitiren İsmet Zeki Eyüboğlu bir süre öğretmenlik yaptı ve “Hacı Bektaş Ödülü”nü (1995) ve “Edebiyatçılar Derneği Onur Ödülü”nü (1996) aldı. 1948-1959 yılları arasında “Türk Folklor Araştırmaları” dergisinde yayımladığı Karadeniz Folklorunda Derlemeler, onun ilk edebiyat çalışmaları oldu. Anadolu uygarlıkları üzerinde yoğun incelemeler yaptı. Ona göre Batı uygarlığının kaynağı Eski ve İlk Çağ Anadolu uygarlığıdır. Bu düşünceden hareketle Divan Şiiri, tasavvuf, İslam felsefesi ve Halk edebiyatı ürünlerinin Anadolu İlk Çağ’ı ile bağıntılarını gösterme amacıyla araştırmalar yapan yazar, ayrıca Vergilius, Ovidius, lucretius gibi Latin ozanlarından çeviriler yaparak bunların Anadolu ile bağlantılarını ortaya çıkarmaya çalıştı. Başlıca yapıtları: İnceleme, araştırma: Divan Şiirinde Sapık Sevgi (1968), Türk Şiirinde Tanrı’ya Kafa Tutanlar (1968), Bakî (1972), Anadolu İnançları (1974), Tanrı Yaratan Toprak Anadolu (1974), Anadolu Halk İlaçları (1977), Alevilik, Sünnilik, İslam düşüncesi (1979), İnsanın Boyutları (1979), Şeyh Bedrettin ve Vâridat (1980), Anadolu Uygarlığı (1981), Bütün Yönleriyle Bektaşilik (1981), Geçmişin Yaşama Gücü (1983), Niefzche (1972), Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü (1989), Türkçe Kökler Sözlüğü (1989), Şeytan Ayetleri Söylencesi – Zerdüşt’ün Şiirleri (1989), Hacı Bektaş Veli (1989), Uygarlığın Çıkmazları (1990), Tarihin İlkeleri (1991), Anadolu Gerçeği (2000) Andoloji, derleme: Destanlar İçinde Fatih (1963), Karadeniz Aşk Türküleri (1976, 1995, 2008), Kendi Sözleriyle Atatürk İlkeleri (1981) Çeviriler: Sığırtmaz türküleri (Vergilius, 1962), Tragedyanın Doğuşu (Nietzsche, 1965), sevişme Yolu (Ovidius, 1965), Gezgin ve Gölgesi (Nietzsche, 1966), Kazak kızı Nyuşa (Konsalik, 1974), Yedi Aski (El Muallakatu’s Seba, 1985), Erdemin Işığı: Taoculuk (Cooper, 1994), Dörtlükler (Mevlana, 1988), Dönüşümler (Ovidius, 1994), Aeneas (Vergilius, 1995), Hz. Ali’nin Şiirleri (1977)