SOVYET RUSYA HÂKİMİYETİNDEKİ TÜRK HALKLARININ “BİRLEŞTİRİLMİŞ TÜRK ALFABESİ”NE GEÇİŞİ VE BU OLAYDA AZERBAYCAN’IN ROLÜ

Betül ASLAN

ÖZ

Azerbaycan’da yoğun olarak 1920’li yıllarda başlayan Latin alfabesi esaslı “Yeni Türk Alfabesi”ne geçiş çalışma ve tartışmaları, Sovyet Rusya egemen-liğinde yaşayan bütün Türk topluluklarının bir süre için de olsa “Ortak Türk Alfabesi”ni kabul edip kullanmalarında önemli bir etken olmuştur. Sovyet Rusya’da yaşayan Türk halkları, 1920’li yıllardan genel olarak 1940 yılına kadar Latin alfabesi esas alınarak oluşturulan “Birleştirilmiş Yeni Türk Alfa-besi”ni kullanmışlar ve 1928’de Türkiye’nin de Latin alfabesini kabul etme-siyle hemen hemen bütün Türkler arasında alfabe birliği sağlanmıştır. Bu makalede; Sovyet Rusya egemenliğinde yaşayan Türklerin ortak alfabeye geçiş olayı ele alınarak, Latin esaslı “Birleştirilmiş Türk Alfabesi”nin kabul edilip kullanılmasında Azerbaycan’da yapılan çalışmaların rolü ortaya konulmuştur.

Anahtar Sözcükler: Birleştirilmiş Türk Alfabesi, Azerbaycan, Türk Halkları, Kiril Alfabesi, Sovyet Rusya

THE TRANSITION OF THE LANGUAGES OF THE TURKIC PEOPLE UNDER SOVIET RUSSIAN TO THE “UNIFIED TURKISH ALPHABET” AND AZERBAIJAN’S ROLE

ABSTRACT

The intensive debates and studies on the transition to the Latin based “New Turkish Alphabet” in Azerbaijan in the 1920’s was effective, even if for a short period, in the acceptance of a “Joint Turkish Alphabet” by all the Turkic people living under Soviet Russian Rule. The Turkic people living in Soviet Russia used the Latin based “Unified Turkish Alphabet” from about the 1920’s to the 1940 and with Turkey’s transition to the Latin alphabet in 1928 there was an alphabet unity almost among all the Turks. By examining the course of transi-tion to a joint alphabet among the Turks living under Soviet Russian rule, this essay aims to point out the role of the studies undertaken in Azerbaijan in the acceptance and use of the Latin based “Unified Turkish Alphabet”

Keywords: Unified Turkish Alphabet, Azerbaijan, Turkic People, Cyrillic Alphabet, Soviet Russian