LAZİSTAN MUTASARRIFI AHMET CEVDET PAŞA’NIN ATİNA (PAZAR) VE HOPA İLE İLGİLİ LAYİHASI

Yahya YEŞİLYURT

ÖZ

Tarihi geçmişi milattan öncesine kadar giden Doğu Karadeniz, özellikle 1877-78 Osmanlı-Rus Harbi’nden sonra daha da önemli hale gelmiştir. Osmanlı Devleti’nin kuzeydoğu sınırını oluşturan bölge, Rusya’nın sıcak denizlere inme yolunda önemli bir geçiş noktasını oluşturmaktaydı. Çoğunlukla dik ve derin vadilerden oluşan bu coğrafyanın iç kesimlerle olan bağlantısını ise belli başlı geçiş noktaları sağlıyordu. Dolayısıyla bu geçiş noktaları ile deniz bağlantısı Doğu Karadeniz’deki limanlarla sağlanıyordu. Osmanlı Devleti bu bölgenin önemini bildiğinden, buraların idaresi hususunda ayrı bir dikkat göstermiştir. Özellikle son dönemlerde paşa rütbesinde, üst düzey idareciler tayin ederek bölgede bu tecrübeli idareciler vasıtasıyla etkin olmak istemiştir. Ahmet Cevdet Paşa da bu idarecilerden birisidir. Hatta bu bölgenin mali, askeri, siyasi ve sosyal durumlarına ilişkin layiha kaleme almıştır. Atina (Pazar) ve Hopa hakkındaki görüşlerini içeren bu layihası ise farklı bir bakış açısı olarak dikkate değerdir.

Anahtar Sözcükler: Hopa, Atina (Pazar), Doğu Karadeniz, Ahmet Cevdet Paşa, Layiha.

THE BRIEF OF LAZISTAN GOVERNOR, AHMET CEVDET PASHA, ABOUT ATINA (PAZAR) AND HOPA

ABSTRACT

Eastern Black Sea region, whose history goes back to pre-Christ period, became much more important especially after Ottoman – Russian war. This region, constituting northeastern border of the Ottoman Empire, was an important gate for Russia to access to the Mediterranesn Sea. This geography which contained mostly steep and deep valleys was connected to the inner parts with some main passageways. Therefore, the connection of these passageways with the sea was possible with the ports in the Eastern Black Sea Region. As the Ottoman Empire was aware of the importance of this region, the state gave special importance to the administration of the region. Especially in the last periods of the Empire, the state wanted to be active in that region by commissioning senior rulers like pashas. Ahmet Cevdet Pasha was one of those rulers. He even drafted a brief related to the financial, military, political and social state of the region. His brief which includes his views about Atina (Pazar) and Hopa is remarkable as a distinct viewpoint.

Keywords: Hopa, Atina (Pazar), East Black Sea, Ahmet Cevdet Pasha, Brief.