HAZİNEDARZÂDELERİN VAKIF FAALİYETLERİ

Abdullah BAY

ÖZ

Osmanlı Devleti’nde şehir ve kazaların gelişmesinde vakıfların önemli rolü vardır. Çeşitli sosyal hizmetlerin devlet yerine vakıflar vasıtasıyla yapıldığı düşünüldüğünde bu rol daha iyi anlaşılır. XVIII. Yüzyılda zengin ve etkin bir güç olarak ortaya çıkan âyanlar da çeşitli sebepler ile bu sosyal faaliyetlere katılmışlardır. Canik çevresinin güçlü hanedanı haline gelmiş bulunan Hazinedarzâdeler de önemli vakıf faaliyetlerinde bulunarak, biriktirdikleri serveti yine bölgeye aktarmışlardır. Bunun yanında, özel mülkiyeti sınırlandırmak amacıyla devletin yaptırdığı mı-sadere sisteminden servetini kurtarmak ve servetin aile fertlerine inti-kalini sağlamak amacıyla evlatlık vakıf faaliyetlerine ağırlık vermişlerdir.

Anahtar Sözcükler: Vakıf, Hazinedarzâdeler, Orta ve Doğu Karadeniz, Âyan, Çiftlik

 THE WAQF ACTIVITIES OF THE HAZİNEDAZADES

 ABSTRACT

The Waqfs (pious foundations) had an important role in the development of cities and districts in the Ottoman State. This role can be understood better if we consider the fact that in the Ottoman State various social services were carried out through the waqfs instead of the state. The ayans (notables) that appeared in the 18th century as a rich and active power also took part in these activities for various reasons. The Hazinedar Family who had become a strong dynasty in the Canik region was involved in important waqf activities and spent their wealth in the same region. In addition to this, to pass the family wealth to the members of the family, they concentrated on heritable waqf activities to escape from the musadere (confiscation) system that had been introduced by the state to limit private ownership.

Keywords: Waqf, Hazinedarzâdes , Mid and Eastern Black Sea Region, Notables, Farm