ARŞİV BELGELERİNE GÖRE 1895 TRABZON ERMENİ OLAYLARI

Enis SAHİN

ÖZ

Ermeni Meselesi, Osmanlı devletinin yıkılıs dönemindeki en önemli sorunlardan birisi, hatta siyasî sorunların en önemlisidir. Bu meselenin genel karakteri, “zalim Türk – mazlum Ermeni” imajını batı kamuoyunda yerlestirerek, Sark meselesinin sözde son asamasını yasamakta olan Osmanlı devletini iyice zor duruma düsürmektir. 1895 Ekim ayının ilk yarısında meydana gelen Trabzon Ermeni olayları, bu “sun’î mesele”nin en çarpıcı örneklerinden birisini teskil eder. Zira bu olaylar, Ermenilerin % 4 gibi çok az bir yoğunlukta bulundukları Trabzon Vilayeti’nde hak iddia etmek ve seslerini Avrupa devletlerine duyurarak yardımlarına mazhar olmak için birçok Osmanlı vilayet ve sancağında gerçeklestirdikleri hadiselerden sadece birisidir. İsin çarpıcı yanı ise, Trabzon Vilayeti’nde olduğu gibi, Ermenilerin diğer Türk vilayetlerinde de büyük bir azlık içerisinde olmalarıdır. Onlar bu hareketleriyle, Avrupalı devletlerin dikkatlerini çekmeye çalısmıslar ve bunu da büyük oranda sağlamıslardır. Yani aynı oyunun aynı sahnesi, aynı basrol oyuncuları ve figüranlarla, bu kez farklı bir coğrafyada, Ermenilerin çok az bir nüfus yoğunluğuna sahip oldukları Trabzon’da uygulamaya konulmustur.

Anahtar Sözcükler: Trabzon, Trabzon olayları, Ermeni, Ekim 1895, Uzunsokak, Trabzon Valisi Kadri Bey, Sadaret, The Times, propaganda

ABSTRACT

The Ottoman Empire had to deal with the Armenian problem during her last years. The main aim of the pretenders of the problem was to place the image of tyrant Turk-innocent Armenian in the western public opinion. By doing so the Ottoman Empire was going to be put in a very difficult situation. The Armenian incidents of Trabzon in the first half of 1895 October was one of the most striking examples to this “artificial” problem since the events in Trabzon involved in some tricks. In fact that was the general way, which was employed by the Armenians in many vilayets and sancaks of the Ottoman Empire in order to make some territorial claims. However, in Trabzon and in other Ottoman vilayets the Armenians were represented in small numbers. The Armenians main object was to attract the attention of European states and they succeeded in doing that to some extent.

Keywords: Trabzon, Trabzon incidents, Armenian, October 1895, Trabzon Governor Kadri Bey.